In de organisaties waar ik werk, ben ik regelmatig onder de indruk van de vaardigheden van twintigers. Hoe anders dan toen ik in de twintig was! En zo verdiepte ik me via een ‘ghost from the past’  in de competenties die organisaties in de 21 eeuw vragen van hun medewerkers.
Uit onderzoek blijken dat er zeven te zijn, waaronder: probleemoplossend vermogen, ICT geletterdheid, samenwerken en creativiteit.
Vaardigheden om succesvol te zijn in de kenniseconomie. Volgens het onderzoek dat ik raadpleegde, bevinden die vaardigheden zich allemaal op hetzelfde niveau.
Axis into Management ziet dit anders. In succesvolle organisaties staat het vermogen tot samenwerken bovenaan. Een organisatie is immers- zo stellen wij-  niets anders dan het resultaat van het organiseren van de samenwerking.
Over welke vaardigheden moet je tegenwoordig beschikken om succesvol met elkaar samen te werken? En wat betekent dat voor jouw rol als leidinggevende?

Ghost from the past

Op een vrijdag, tijdens een Teams-meeting, popte er een mailtje in beeld: “Ghost from the past’. In eerste instantie dacht ik aan spam of een phishing mail. Die hebben vaak zo’n intrigerende titel. Na afloop van de vergadering zag ik dat het een mailtje van ene Winfried was. Nu had ik enkele jaren daarvoor met een Winfried samengewerkt bij ING, maar tijdens het lezen ontdekte ik dat dit iemand was met wie ik in geen 28 jaar contact had gehad.
In mijn studietijd in Groningen woonde hij tegenover me en we bezochten elkaar met enige regelmaat. Hij had een kat, genaamd Pjotr. Dat kon ik me nog wel herinneren. Winfried schreef me dat hij bij het opruimen van zijn huis een stapel brieven van mij had gevonden. Blijkbaar correspondeerden wij gedurende mijn periode in militaire dienst. Daar kon ik mij daar niets van herinneren (op zichzelf al verontrustend). Omdat hij op het punt stond de brieven weg te gooien had hij mij via mijn bedrijf opgezocht om me te vragen of ik ze wilde terug hebben. Daar had ik wel oren naar. Hij scande ze voor me in en stuurde ze op.
Ik las ze. Ver-schrik-ke-lijk. Oppervlakkig. Aanmatigend. Triviaal. Zelfs als je er rekening mee houdt dat ik aanmerkelijk jonger was, vond ik dit niet te verteren. Het contrast met de (schrijf)vaardigheden van de huidige twintigers is groot, zo zag ik. Hoe komt dat?

Vers van de pers

Momenteel werk ik voor het ministerie van Justitie en Veiligheid. Bij het specifieke onderdeel waar ik een opdracht uitvoer zijn ook enkele twintigers werkzaam. Ze komen vers van de Haagse Hogeschool en zijn zelfbewust, welbespraakt, vol zelfvertrouwen, assertief, geïnformeerd en oplossingsgericht.
Iedere keer als ik met hen spreek ben ik onder de indruk. Zo veel volwassener dan ik was op hun leeftijd, zoals maar weer eens uit die brieven bleek. Terug redenerend moesten ze dit in de jaren tien van deze eeuw hebben geleerd. Daarom ben ik gaan googelen op ‘vaardigheden voor de 21^ste eeuw’. Je komt dan uit bij het Kennisnet (leuk YouTube filmpje van Don Zuiderman) en bij een rapport van Joke Voogd en Natalie Pareja Roblin (2010).

Vaardigheden voor de kenniseconomie van de 21^ste eeuw

Voogd & Pareja Roblin voerden in 2010 een literatuurstudie uit naar de benodigde vaardigheden in de 21e eeuw. Diverse organisaties in de wereld hebben lijsten gemaakt van vaardigheden die niet mogen ontbreken in onze kenniseconomie. Inhoudelijk evaluatie ervan leidt tot een gemeenschappelijke deler van zeven noodzakelijke competenties.
De zeven vaardigheden voor succes in de kenniseconomie zijn achtereenvolgens:

• samenwerken
• probleemoplossend vermogen
• ICT geletterdheid
• creativiteit
• kritisch denken
• sociale en culturele vaardigheden
• en natuurlijk communiceren.

Volgens het onderzoek bevinden deze vaardigheden zich op hetzelfde niveau.

Axis into Management ziet dit anders. In succesvolle organisaties staat het vermogen tot samenwerken bovenaan de prioriteitenlijst. Een organisatie is immers- zo stellen wij-  niets anders dan het resultaat van het organiseren van de samenwerking.
Dus de vraag is: over welke vaardigheden moet je beschikken om goed met elkaar samen te werken?

Zeven vaardigheden om goed met elkaar samen te werken

Mijn collega’s en ik houden ons bij opdrachtgevers direct en indirect bezig met het vergroten van het vermogen om samen te werken.

Axis into Management stelt dat het vermogen tot samenwerken in belangrijke mate bepalend is voor het succes van de organisatie. De vaardigheden benodigd voor het samenwerken brengen we dagelijks in de praktijk, we demonstreren deze in ons handelen. We onderzoeken samen met de opdrachtgever de concrete problematiek èn de kansen in de samenwerking, ontwikkelen handelingsalternatieven, beoordelen deze op hun impact op de bedrijfsvoering en komen tot een keuze die we in de praktijk vormgeven.
De interventies die we voorstellen in de organisatie zijn gericht op het bevorderen van de omstandigheden waarbinnen we met elkaar samenwerken, rekening houdend met de menselijke maat.
Het lijkt duidelijk als we het hebben over samenwerken, maar wat is dat nu eigenlijk? Met samenwerken bedoelen wij ‘het afstemmen van activiteiten teneinde nu en in de toekomst eigen en gemeenschappelijke doelen te bereiken’. En dat is nog niet eenvoudig. Je moet daartoe beschikken over zeven vaardigheden.

1. Meervoudig waarnemen. Als je problemen in de samenwerking wilt aanpakken, moet je beginnen met het waarnemen van de samenwerking in de praktijk, vanuit verschillende gezichtspunten. We beschikken over vijf zintuigen om waar te nemen, maar de nadruk ligt in een werksituatie op het gezicht en het gehoor. Je ziet mensen dingen doen en je hoort hen dingen tegen elkaar zeggen. De kunst is om het waarnemen te scheiden van het interpreteren. We zijn snel geneigd om van alles aan te nemen, onze mening klaar te hebben en een oordeel (of zelfs veroordeling) uit te spreken.
2. Kritisch denken. Veelal onbewust hebben we allerlei overtuigingen over de wereld. Met kritisch denken kunnen we deze tegen het licht houden. Om te beginnen moeten we naar onszelf kijken. Welke overtuigingen hebben wij zelf? In hoeverre staan wij zelf open voor andere denkbeelden? Worden onze overtuigingen ondersteund door onze waarnemingen? Welke andere interpretaties zijn er mogelijk? In hoeverre kunnen we ons vergissen in wat we denken te zien en te horen? Kritisch denken kan onze bewegingsruimte in de wereld enorm vergroten en ons begrip verrijken.
3. Creatief denken. Behalve het kritisch bevragen van onze eigen en andermans overtuigingen wordt er een beroep op onze creativiteit gedaan bij het aanpakken van problemen en kansen in de samenwerking. We staan voor de taak om, nadat we met elkaar een goed begrip hebben gevormd van de problematiek, met handelingsalternatieven te komen . Welke maatregelen zouden we allemaal kunnen nemen om onze samenwerking te verbeteren? Welke interventies adresseren het echte probleem, en in welke mate?
4. Sociale en culturele vaardigheden. Samenwerking gedijt het beste in een veilige omgeving, waarin mensen een probleem of een kans durven en kunnen inbrengen. In gesprekken is het belangrijk om je te kunnen verplaatsen in de ander en communicatielijnen kunnen openhouden. Sociale vaardigheid gaat ook over ‘je zonder moeite onder andere mensen begeven’. Een rijk begrip van problematiek en kansen in de samenwerking wordt bevorderd door diversiteit. Het leren in een veilige omgeving wordt ondersteund door feedback kunnen geven en ontvangen.
5. Evalueren. Er komt een moment waarop je de handelingsalternatieven gaat beoordelen. Aan de hand van welk referentiekader evalueer je? Bij Axis into Management toetsen wij handelingsalternatieven altijd tegen hun impact op de psychologische basisbehoeften van alle betrokken belanghebbenden. We bedoelen de behoefte aan autonomie, competentie en verbinding. Er bestaat namelijk een sterke positieve relatie tussen de vervulling van deze behoeften en het vermogen tot samenwerken.
   Een heldere blog over deze drie universele behoeftes lees je hier.
6. Omgaan met dissensus. Het is maar zeer de vraag of het hele proces van waarnemen, kritisch bevragen, creatief handelingsalternatieven ontwikkelen en het evalueren ervan leidt tot een unaniem en gedragen besluit over de maatregel ter verbetering van de samenwerking. Daarom moet je leren omgaan met dissensus, met strijdige belangen. Vaak wordt dit conflicthantering genoemd en bekwamen mensen zich in onderhandelen. Wat in elk geval erg belangrijk is, is om je te kunnen verdiepen in de belangen van  de ander, zonder je eigen belangen uit het oog te verliezen.
7. Communiceren. Het hebben van ideeën, standpunten, meningen en oordelen is op zich niet genoeg. De kunst is om deze aan anderen duidelijk maken, gebruik makend van duidelijke taal, gebaren en non-verbale communicatie. Je moet tevens in staat zijn om je taal en terminologie aan te passen aan anderen, teneinde gehoord te worden.

Deze vaardigheden wil je tot ontwikkeling brengen omdat je hiermee het vermogen tot samenwerken tot ontwikkeling brengt. En dat is goed voor de organisatie, de klanten, de medewerkers en de kapitaalverschaffers. Mijn collega’s en ik brengen dit dagelijks in de praktijk omdat we ons hierin hebben getraind.

Jouw rol als leidinggevende

Wij zien een onlosmakelijk verband tussen managen en leiderschap. Je kunt ze onderscheiden, maar niet scheiden. In het managen legt de leidinggevende de nadruk op een verstandige inzet van het vermogen tot samenwerken. De leiderschapscomponent van het managen gaat over het ontwikkelen van het vermogen tot samenwerken. Drie tips voor jouw rol als leidinggevende:

1. Coach in het werk. Ontwikkel voor jezelf een diepgaand begrip van de zeven vaardigheden om met elkaar samen te werken. Dit helpt je om je medewerkers te coachen. Aan de hand van de concrete praktijk kun je samen met je medewerkers mogelijkheden ontwikkelen om steeds beter te worden in het samenwerken.
2. Neem de toepassing van vaardigheden waar. Ontwikkel een oog voor de zeven vaardigheden van de 21^ste Zo kun je zelf waarnemen hoe het is gesteld met de samenwerking en kun je uit je eigen ervaring voorbeelden aandragen voor verbetering ervan. Daar hoort uiteraard ook reflectie op je eigen handelen bij!
3. Houd zinvolle evaluatiegesprekken. Er zijn leidinggevenden die het beoordelingsgesprek als een verplicht nummer ervaren. Het vinkje moet gezet worden en dan is HR weer tevreden. Maar dit is een gemiste kans! Aan de hand van een serieuze evaluatie van de toepassing van de zeven vaardigheden voor samenwerking is, het mogelijk om mogelijkheden voor verbetering te identificeren. En als klap op de vuurpijl:  evalueren zelf is één van die vaardigheden!

Brieven verbranden

Dan die brieven. Ik heb mijn Ghost from the past, Winfried, niet gevraagd om de brieven weg te gooien. Dat is niet voldoende. Ik heb hem gevraagd om ze te vernietigen. Parafraserend op de beroemde uitspraak over belevenissen in Las Vegas: What happens in Vegas, stays in Vegas.

Jasper Doornbos

Het ontwikkelen van het vermogen om samen te werken kun je leren

Ik geef binnen Axis into Managent de impactvolle training  Training Managen met Leiderschap.

• inspirerende, moderne managementtheorie en leiderschapsvisies
• praktische handvatten waarmee je meteen aan de slag kan
• veel tijd om te oefenen met je eigen casuïstiek.

We krijgen vaak terug:

• “Ik weet nu hoe ik problemen en vraagstukken constructief moet aanpakken, ik heb een methodiek”.
• “Ik doe niet meer alles alleen, ik zet mijn team op de juiste manier in. Dat geeft een hele andere energie, positiever en we zijn krachtiger geworden met elkaar”.
• “Ik ervaar minder druk, mijn team heeft zich ontzettend ontwikkeld in de samenwerking”.

Kijk in de agenda wanneer een training start en hoe we omgaan met  de Covid-19 maatregelen.

Literatuur

Voogd, J. & Roblin, N. P. (2010): ‘21st Century Skills’