Opzij opzij opzij, maak plaats maak plaats maak plaats, we hebben ongelooflijke haast. Herman van Veen zong het al in 1979. Vandaag de dag hebben we het nog steeds druk en hebben we nog steeds ongelooflijke haast. Het lijkt wel alsof alles steeds efficiënter en sneller moet gebeuren. Onder het mom van agile of wendbaar zijn, wordt de druk op mensen en organisaties steeds verder opgevoerd. Meer, meer, meer en sneller, sneller sneller. Om me heen zie ik mensen iedere dag weer met heel veel energie hun werk doen. Tegelijkertijd is het aantal jongeren met een burn out nog nooit zo hoog geweest. We zien en voelen allemaal de druk waar Herman van Veen over zong. Blijkbaar is dat toch niet zo gezond en het is de vraag of we er wel beter van worden.
Loop als een slak
Een jaar of 6 geleden kreeg ik een rondleiding bij Scania in Zwolle. Onze gastheer vertelde ons dat als je iemand zag met het zweet op het voorhoofd, dat je hem dan naar de dokter moest sturen. Waarschijnlijk heeft deze medewerker flinke koorts, vertelde hij ons. Bij Scania bewegen medewerkers zich als een slak, want alleen dan kunnen ze zien waar dingen fout gaan. Hardlopers rennen aan alle verbeter mogelijkheden voorbij. En inderdaad heerste er rust in deze fabriek en toch rolde er iedere 4 minuten een vrachtwagen van de band.
Wendbaar worden is rust creëren
Mijn stelling is dat de transitie naar een agile of wendbare organisatie niets anders dan om met elkaar een manier te vinden om beter met de druk om te kunnen gaan. Het is dus geen manier om nog meer of nog sneller te produceren. Dat kan een resultaat zijn, maar het is niet het doel. Onderaan de streep gaat het erom dat we zo goed mogelijk invulling geven aan de bedrijfsdoelstellingen en vooral ook dat we dat met plezier kunnen doen. Want alleen dan kunnen we het langere tijd volhouden.
Het in kaart brengen van waardestromen en hierbinnen duidelijke werkafspraken maken, is een concreet voorbeeld van een verandering om wendbaarder te worden. Je creëert namelijk een structuur die duidelijkheid geeft en handvatten biedt om jouw werk goed te kunnen uitvoeren. Het voorkomt een hoop discussies en gedoe en dat is niet alleen goed voor het resultaat maar het maakt het werken ook een stuk leuker. Daarom steken we ook veel energie in hoe we de business waarde van ons werk kunnen vaststellen om de juiste prioriteiten te kunnen bepalen. We weten dan dat we de juiste dingen doen en geen energie verspillen aan nutteloos werk. Een ander voorbeeld is het opstellen van duidelijke kwaliteitscriteria voor de producten die we maken. Zo is een goed opgestelde Definition of Done voor scrum teams een objectief instrument om te kunnen vaststellen wanneer ze klaar zijn met hun werk. Ook dat geeft duidelijkheid en rust.
Neem regelmatig rustig de tijd voor reflectie
Van bovenstaande voorbeelden zijn de meesten het er wel over eens dat het ons gaat helpen om wendbaarder te worden, maar dat is voor andere veranderingen niet altijd even logisch. Sneller en vaker bepaalde activiteiten doen, zoals vaker releasen of al die regelmatige scrum meetings, voelt bijvoorbeeld vaak alsof je dan juist alleen maar harder moet werken. Het voelt alsof Herman nog harder dat liedje in je oor tettert. Vaker releasen kost ons extra tijd en we moeten met ons scrum team wel erg vaak overleggen. Kunnen we die tijd niet beter besteden om gewoon lekker door te werken? En is het niet veel efficiënter als je juist wat minder vaak releast?
Dit is allemaal waar als je zeker weet dat je altijd de juiste dingen aan het doen bent en als er niets in je omgeving verandert. In de praktijk is dit natuurlijk niet zo. Nog veranderlijker dan het weer is een omgeving waar mensen met elkaar samenwerken. Het mooie van software ontwikkelen is dat het een creatief proces is. Dat maakt het ook tot een prachtig vak. Ieder probleem dat we tegenkomen is weer nieuw en vraagt een hoop van onze creativiteit. Je maakt met elkaar een kunstwerkje en net als bij het schilderen van een schilderij, moet je regelmatig even een stapje achteruit zetten om te kijken of alles nog klopt en of je al die veranderingen en nieuwe inzichten goed verwerkt hebt.
Zoals scrum teams hun klanten helpen om hun werk beter te kunnen doen, zo maken ondersteunende teams het voor de scrum teams weer mogelijk dat ze iedere keer als ze dat willen even dat stapje achteruit kunnen zetten. Continuous delivery en continuous integration zijn voorbeelden van technieken die zij hiervoor inzetten. Dat is weliswaar extra werk dat gedaan moet worden, maar het zorgt er wel voor dat de scrum teams beter worden zonder dat ze meneer van Veen steeds in hun nek horen hijgen.
De vrijheid voor reflectie
Wendbaarheid gaat dus niet over sneller, sneller, sneller en meer, meer, meer, maar het is de vrijheid hebben om dat stapje achteruit te kunnen doen als jij dat nodig vindt. Het is de vrijheid hebben om software naar een testomgeving over te kunnen zetten op het moment dat jij moet testen, om als gebruiker regelmatig feedback te kunnen geven, zodat jouw ideeën gehoord en belangen behartigd worden en om jouw werk zo in te kunnen richten dat je echt het verschil kunt maken. En als je ondanks alle goede bedoelingen iets tegenkomt dat hier toch tegenin gaat, stop dan even, trek aan de bel en doe er wat aan. Toveren is ook een liedje van Herman van Veen, maar dat is voor de meesten van ons toch echt te hoog gegrepen.